Cổ Phiếu ESOP: Những Điều Bạn Nên Biết Về Loại Hình Phúc Lợi Phổ Biến Trong Các Startup Công Nghệ

Ngày đăng: 28/04/2022 | Không có phản hồi

Ngày cập nhật: 06/09/2022

Ngày nay, bên cạnh phúc lợi tiền mặt thì các loại phúc lợi phi tiền mặt (như tạo cơ hội làm việc từ xa, chương trình chăm sóc sức khỏe,….) đang dần được nhiều công ty lớn nhỏ áp dụng trong chế độ đãi ngộ của các nhân viên. Trong đó, cổ phiếu ESOP có lẽ là khái niệm mới được quan tâm nhiều hơn cả, đặc biệt là với các dự án khởi nghiệp. 

Chi tiết ESOP là gì và tại sao nó lại dần trở thành phổ biến? Hãy cùng tìm hiểu về cổ phiếu ESOP cũng như những xu hướng liên quan đến loại hình phúc lợi này tại các startup công nghệ ở Đông Nam Á.

Cổ phiếu ESOP là gì?

ESOP là viết tắt của cụm từ “Employee Stock Ownership Plan”, tạm dịch là Quyền sở hữu cổ phần của người lao động.

ESOP cho phép nhân viên trong một công ty, bao gồm thành viên trong hội đồng quản trị, ban giám đốc, những người đứng đầu các phòng ban và các nhân viên có đóng góp tích cực, được tích lũy cổ phiếu của công ty trong thời gian họ làm việc tại đây với mức giá thấp hơn so với giá trị trường.

Mục đích của việc phát hành ESOP là giúp liên kết chặt chẽ động lực làm việc của nhân viên với những thành công về mặt tài chính của công ty. Người lao động sở hữu một phần tài sản của công ty sẽ có thể có trách nhiệm hơn với công việc và vị trí gắn bó.

Hình thức này cũng không làm ảnh hưởng đến việc quản lý hay cấu trúc của tổ chức.

Lợi ích của ESOP đối với nhân viên

1. Tạo động lực

Việc sở hữu ESOP mang lại động lực làm việc cho các nhân viên để phát triển giá trị của công ty. Nó có thể giúp mọi người nhìn thấy tác động trực tiếp của công việc họ đang làm tới giá trị cổ phiếu họ đang nắm giữ, từ đó cải thiện tinh thần và sự cống hiến của các nhân viên với công ty.

2. Đóng góp lớn vào chế độ lương thưởng của nhân viên

ESOP có thể được coi là một khoản đầu tư sinh lời các công ty dành cho nhân viên của mình. Đôi khi, nó còn có giá trị cao hơn các khoản thưởng bằng tiền mặt nếu giá trị của cổ phiếu tăng lên trong tương lai khi công ty phát triển tốt.

Thêm vào đó, thưởng bằng cổ phiếu ESOP cũng giúp giảm bớt đáng kể tiền thuế thu nhập cho nhân viên.

Rủi ro trong việc phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Ngoài những lợi ích trên, ESOP còn có một số rủi ro tiềm ẩn. Có nhiều doanh nghiệp ở Việt Nam đã lạm dụng việc phát hành cố phiếu này dẫn đến tình trạng loãng cổ phiếu, rủi ro trong bộ máy quản trị và cả thiệt hại đến lợi ích của các cổ đông khác.

1. Gây loãng cổ phiếu

Nhờ việc phát hành cổ phiếu thưởng và tuân thủ các quy định của nhà nước, xu hướng ESOP giữa các startup công nghiệp trở nên khá phổ biến.

Tuy vậy, nhiều doanh nghiệp ở Việt Nam đã rơi vào tình trạng phát hành ESOP liên tục cùng tần suất cao trong khi tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp lại chậm. Từ đó, họ bị ảnh hưởng bởi sự loãng cổ phiếu và giảm thu nhập trên mỗi cổ phiếu, làm các nhà đầu tư ngoài công ty e ngại.

2. Một số rủi ro trong quản trị

Cố phiếu thưởng được phát hành từ khoản tiền của những cổ đông khác và chia thành viên nội bộ của doanh nghiệp.

Vì vậy, một số đơn vị đã mạo hiểm để nhận lại lợi nhuận trong thời gian ngắn. Họ cắt giảm những chi phí quan trọng như marketing, các nghiên cứu chi phí phát triển… Sự thiếu vắng của những yếu tố này sẽ gây nhiều rủi ro liên quan đến việc tang trưởng lâu dài của doanh nghiệp.

Xu hướng trả thưởng bằng cổ phiếu trong các startup công nghệ

Trong khi việc trả thưởng bằng cổ phiếu ESOP là khá phổ biến với các vị trí lãnh đạo và quản lý cấp cao; loại hình phúc lợi này dường như vẫn còn khá mới lạ với các nhân sự từ cấp trung trở xuống. 

Bản báo cáo “The Southeast Asia Tech Talent Compensation Report”, được Monk’s Hill Ventures và Glints thực hiện với các startup công nghệ hàng đầu Đông Nam Á, cho thấy phúc lợi bằng tiền mặt luôn là sự lựa chọn hàng đầu với phần lớn các nhân viên trong các công ty này, thay vì cổ phần công ty. 

Cụ thể hơn, trong các startup công nghệ được khảo sát tại ba thị trường lớn là Việt Nam, Singapore và Indonesia, có 32% nhân viên nhận trả thưởng bằng cổ phần.

Tuy nhiên, bản báo cáo cũng chỉ ra một xu thế mới đang dần hình thành trong chế độ đãi ngộ của các startup công nghệ. Trong khi đó, ngày càng nhiều những nhà sáng lập công ty cố gắng truyền tải những lợi ích của việc nắm giữ cổ phần tới các nhân viên của mình. 

Mặc dù vậy, con đường vẫn còn rất dài và sẽ phải tốn thêm khá nhiều thời gian nữa để loại phúc lợi phi tiền mặt này được coi trọng hơn.

Đầu tư cổ phiếu ESOP: Nên hay Không nên?

Cổ phiếu ESOP ngày càng được nhiều doanh nghiệp đại chúng ưa chuộng và phát hành với giá trị không thua kém các cổ phiếu khác. Nhiều nhà đầu tư sẽ đắn đo liệu có nên đầu tư vào hình thức cổ phiếu này hay không.

Thực chất, mỗi doanh nghiệp sẽ có những chính sách quy định việc chia cổ phiếu hạn chế chuyển nhượng hoặc tự do. Cổ phiếu thưởng sẽ chỉ được chuyển nội bộ, thay vì phát hành ra bên ngoài theo quy định của công ty phát hành cố phiếu ESOP.

Đối với nhà đầu tư không thuộc công ty, cổ phiếu thưởng sẽ không phải lựa chọn tối ưu. Còn ý kiến của bạn về việc trả thưởng cho nhân viên bằng cổ phiếu ESOP như thế nào?

Đọc thêm: Có Nên Làm Tại Công Ty Startup?

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những chế độ đãi ngộ khác trong các startup công nghệ, hãy truy cập vào phiên bản đầy đủ của bản báo cáo “The Southeast Asia Tech Talent Compensation Report” và cập nhật những xu hướng mới nhất tại đây.

Đọc thêm: Có bao nhiêu vòng gọi vốn khi thành lập Startup

Esop The Southeast Asia Tech Talent Compensation Report

Có thể bạn cũng thích