Bonus Là Gì? Có Tất Cả Bao Nhiêu Loại Bonus?

Ngày đăng: 27/03/2022 | 1 phản hồi

Ngày cập nhật: 01/02/2023

Sắp bước vào thị trường lao động hay đã trở thành một nhân viên chính thức, bạn đã hiểu hết các khái niệm về lương, thưởng khi đi làm chưa? Cụ thể, bonus là gì? Hay tại sao lại có bonus và với tư cách một nhân viên, bạn có thể nhận được những khoản bonus nào? 

Nếu vẫn còn mơ hồ về khái niệm phổ biến thứ hai sau lương này, hãy tìm hiểu nội dung sau đây bạn nhé. 

Bonus là gì? 

Theo từ điển Cambridge, Bonus là một từ tiếng Anh có nghĩa là tiền thưởng, phần thưởng, khoản tiền tặng kèm khi hoàn thành tốt một công việc nào đó. 

Khi đi làm bạn sẽ quen dần với từ này hơn vì đây là khoản tiền được thanh toán cho nhân viên bên cạnh lương hàng tháng. Bonus là khoản tiền thưởng thêm dành cho nhân viên có thành tích tốt trong tháng hoặc tại một dự án cụ thể. Tiền bonus nhằm khích lệ, động viên nhân viên và phần nào thể hiện sự công nhận của công ty đối với đóng góp tích cực của họ. 

Khoản tiền này không được tính là tiền lương của người lao động. Tuy nhiên, nó có thể được bao gồm trong hợp đồng lao động. 

Ngoài lương, bonus là một trong những quan tâm hàng đầu của mỗi ứng viên khi ứng tuyển vào một công ty. Đây có thể là yếu tố giúp ứng viên quyết định sẽ về với bên nào trong trường hợp có nhiều offer cùng một lúc. 

Tại sao lại có sự xuất hiện của những khoản tiền bonus? 

Tiền thưởng bắt nguồn từ đâu? Pháp luật Việt Nam có quy định nào về tiền thưởng không? 

Vấn đề tiền thưởng vẫn được quy định khá linh hoạt tại mỗi công ty do không có quy định nào bắt buộc người sử dụng lao động phải chi trả khoản tiền này cho người lao động. 

Tuy nhiên, các doanh nghiệp có thể dựa vào định nghĩa về tiền thưởng theo Điều 104 trong Bộ Luật lao động năm 2019 để có sự lựa chọn hợp lý. (1)

Cụ thể: 

“Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.”

Về cơ bản, việc thưởng hay không là quyền của người sử dụng lao động. Tương tự việc quy định về mức tiền thưởng, các trường hợp áp dụng và thời gian tuỳ thuộc vào quy chế của mỗi doanh nghiệp. 

Ngày càng nhiều công ty đưa bonus vào chính sách của mình để tạo một môi trường làm việc lý tưởng hơn cho nhân viên. Điều này hiển nhiên biến bonus thành một khoản tiền không thể thiếu. 

Có thể nói, lý do chủ yếu doanh nghiệp đưa ra bonus là để tạo động lức giúp nhân viên cố gắng phấn đấu và làm việc hiệu quả hơn. Bonus không chỉ là một phần thưởng mà nó còn là sự công nhận. 

Các loại hình bonus 

Sau khi đã nắm được bonus là gì, cùng tìm hiểu tiếp những loại tiền bonus được các doanh nghiệp áp dụng phổ biến hiện nay nhé. 

1. Tiền thưởng hàng năm (Annual incentive bonus)

Tiền thưởng hàng năm (annual incentive bonus) hay còn gọi là lương tháng 13 thường được trả dựa vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp và mức độ đóng góp của nhân viên. Pháp luật không bắt buộc doanh nghiệp phải trả lương tháng 13, nhưng đây là một chế độ đãi ngộ được sử dụng phổ biến để thu hút và giữ chân nhân tài. 

Không có một mức chung cho annual bonus. Tuỳ thuộc vào thời gian làm việc chính thức của nhân viên và kết quả kinh doanh của công ty trong một năm mà mỗi công ý đưa ra mức thưởng khác nhau. 

Thậm chí nhân viên ở các vị trí khác nhau trong cùng một công ty sẽ có mức lương tháng 13 khác nhau. Thông thường nhân viên sẽ phải làm việc ở công ty đến hết năm thì mới nhận được số tiền thưởng này.

Đọc thêm: Cách Thương Lượng Mức Lương Cho Công Việc Đầu Tiên

2. Tiền thưởng tại chỗ (Spot bonus)

Spot bonus có thể hiểu đơn giản theo đúng nghĩa là khoản tiền được thưởng nóng ngay tức thì “on the spot” cho cá nhân hoặc một nhóm nhân viên. (2) 

Loại hình bonus này được thưởng cho nhân viên hoặc một đội nhóm có đóng góp ngoài mong đợi vào thành công của một dự án, nhiệm vụ. Spot bonus là tiền thưởng ngẫu hứng và thường không dựa trên kế hoạch có sẵn. 

3. Sign on bonus (signing bonus)

Sign on bonus là gì? 

Hãy tưởng tượng bạn ứng tuyển vào một ví trí mới tại công ty nào đó và sau khi nhận công việc bạn nhận được một khoản tiền thưởng. Thật bất ngờ đúng không? Đó chính là sign on bonus (signing bonus). 

Loại bonus hấp dẫn này giúp các công ty thuyết phục và lôi kéo tài năng mới về với mình. Nó đồng thời là sự khích lệ đối với nhân viên bắt đầu hành trình mới tại công ty. 

4. Tiền thưởng duy trì (Retention bonus)

Đay là loại tiền bonus giúp công ty giữ chân nhân viên, đặc biệt là những nhân tố cốt cán, có đóng góp to lớn. Tiền thưởng duy trì nhằm thuyết phục nhân viên ở lại khi họ đang có ý định rời đi vì nhiều lý do khác nhau. Một trong số đó có thể là do họ nhận được offer hấp dẫn hơn từ công ty khác. 

5. Tiền thưởng giới thiệu (Referral bonus) 

Referral bonus là loại tiền thưởng dành cho nhân viên nếu họ giới thiệu được ứng viên phù hợp cho vị trí đang tuyển tại công ty. Một vài công ty sẽ đưa bạn số tiền thưởng này ngay sau khi ứng viên nhận việc hoặc khi kết thúc thời gian thử việc. 

6. Thưởng thâm niên (longevity bonus) 

Tiền thưởng thâm niên còn được biết đến với hình thức phụ cấp thâm niên được trao cho nhân viên đã gắn bó với công ty trong một khoảng thời gian nhất định. Khoản tiền bonus này thường nhằm mục đích tri ân những nhân viên đã đồng hành lâu năm cùng công ty, từ đó duy trì và củng cố lòng trung thành của họ với công ty. 

Longevity bonus cũng đa dạng về số lượng tuỳ thuộc vào quy chế của mỗi công ty. 

Đọc thêm: Đề Nghị Tăng Lương Với Sếp Sao Cho Hiệu Quả?

7. Cổ phiếu thưởng (Bonus shares)

Cổ phiếu thưởng là số cổ phiếu mà công ty tặng thêm cho mỗi cổ đông. Bản chất cổ phiếu thưởng là thu nhập của công ty được chuyển đổi thành cổ phiếu miễn phí. Do đó số cổ phiếu thưởng mà cổ đông nhận được sẽ phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của công ty. 

Trong trường hợp công ty thua lỗ, có thể sẽ không có cổ phiếu thưởng. 

Thông thường có hai trường hợp được áp dụng: 

• Trao cổ cổ phiếu thưởng cho những nhân viên có đóng góp lớn đối với công ty 
• Trao cổ phiếu thưởng cho tất cả cổ đông (nhân viên có nắm giữ cổ phần). Các công ty cổ phần ở Việt Nam hiện nay áp dụng phổ biến hình thức này. 

Phân biệt bonus và commission

Dịch nghĩa chay hai từ này, ta có thể thấy được phần nào sự khác nhau rõ ràng của chúng. 

Bonus nghĩa là tiền thưởng, còn commission nghĩa là hoa hồng.

Về sự giống nhau, đây đều là các khoản người sử dụng lao động thanh toán cho nhân viên ngoài lương cơ bản hàng tháng và “không được đảm bảo trước”. 

Nhiều công ty có thể tính commission và gọi chung là bonus. Tuy nhiên không thể có trường hợp ngược lại. Commision liên quan đến năng suất lao động của mỗi nhân viên. Trong khi đó bonus còn liên quan đến kết quả kinh doanh của công ty.  

Ngành nghề chịu ảnh hưởng của tiền hoa hồng nhiều nhất là sales. 

Bảng dưới đây tóm tắt sự khác nhau cơ bản giữa bonus và commission: 

Bonus có thể được đàm phán giống như lương không?  

Nếu thấy mình xứng đáng, bạn hoàn toàn có thể thương lượng với nhà tuyển dụng hoặc sếp của mình. Điều này áp dụng cho cả bonus và lương. 

Đôi khi đàm phán lương chính là nói ra yêu cầu được có thêm những khoản bonus trong tương lai. 

Để đảm bảo màn đàm phán của bạn diễn ra thành công, hãy nghiên cứu thật kỹ về các khoản bonus cũng như mức lương cho vị trí của bạn. Lời đề nghị của bạn sẽ có sức thuyết phục hơn nếu đi kèm với bằng chứng về năng lực và kết quả thực tế của bạn. 

Điều quan trọng là hãy tự tin vào bản thân mình. Chẳng hạn, nếu bạn đang có nhiều offer từ các công ty khác nhau. Hãy thử mở lời về sign on (signing) bonus với nhà tuyển dụng. 

Để đảm bảo bạn nhận được những khoản bonus đi kèm với lương hợp lý và công bằng, hãy đặt câu hỏi với nhà tuyển dụng trong buổi phỏng vấn. Đồng thời, bạn cần làm rõ rất cả các quy chế về lương cũng như bonus trước khi ký hợp đồng làm việc chính thức. 

Đọc thêm: Lương Thực Tập Và Những Điều Cần Biết

Kết

Trên đây là những kiến thức bạn cần biết về bonus là gì. Hy vọng bài viết này hữu ích và giúp bạn có cái nhìn đúng đắn hơn về các loại bonus. Nếu có thắc mắc hay gợi ý gì cho bài viết, đừng quên để lại bình luận bên dưới nhé. 

Nguồn tham khảo

1. Quy định về tiền thưởng cho người lao động
2. Reward your employees
3. What is a bonus?

bonus

Có thể bạn cũng thích