Biên Kịch Là Gì? Những Bật Mí Xoay Quanh Nghề Biên Kịch

Ngày đăng: 08/07/2022 | Không có phản hồi

Ngày cập nhật: 09/02/2023

Những bộ phim truyền hình hay điện ảnh thành công được hay không phần lớn là nhờ vào một kịch bản chất lượng. Đôi khi đang thưởng thức một bộ phim như vậy, có bao giờ bạn tò mò về quá trình tạo nên chúng hay công việc của những con người có liên quan ví dụ như đạo diễn, diễn viên, hay biên kịch? 

Trong bài viết này, hãy cùng Glints tìm hiểu về nghề biên kịch. Cụ thể biên kịch là gì? Học gì, ở đâu để trở thành nhà biên kịch? 

Biên kịch là gì? 

Nhà biên kịch là ai?

Các nhà biên kịch là những người sáng tác nội dung cho phim ảnh, chương trình truyền hình hay thậm chí là quảng cáo. Công việc của họ có sự liên hệ chặt chẽ với những nhà văn hay tiểu thuyết gia. 

Biên kịch tạo ra những câu chuyện có diễn biến, cao trào và kết cục. Họ tạo nên một thế giới trong tưởng tượng với bối cảnh, con người, và những câu thoại. Trong mỗi phân cảnh, biên kịch phải xác định được nhân vật ở đây là ai, chuyện gì đang xảy ra, hành động của họ là gì, thời gian như nào. 

Trong khi bạn chỉ cần mua một cuốn sách về đọc để biết được nội dung của nó thì để thực sự biết được một kịch bản nói về cái gì, bạn phải chờ đến khi nó được dựng thành phim. 

Trong lĩnh vực phim ảnh, quá trình sản xuất, quay phim một bộ phim đòi hỏi sự làm việc ăn ý giữa đạo diễn, biên kịch và diễn viên. Biên kịch cũng là người theo sát đoàn làm phim và cùng với đạo diễn giúp diễn viên diễn hết được ý đồ của từng phân cảnh. 

Kịch bản là gì? 

Kịch bản chính là đứa con tinh thần của nhà biên kịch. Đó là nội dung, câu truyện mà biên kịch xây dựng nên bằng trí tưởng tượng, trải nghiệm thực tế, và ngòi bút của họ. Giống như một cuốn tiểu thuyết, kịch bản cần có cốt truyện và nhân vật, đặc biệt làn kịch bản phim. Tuy nhiên, kịch bản thường sẽ không chi tiết và “nhiều chữ” như tiểu thuyết. 

Một kịch bản sẽ cần mô tả đầy đủ nhân vật, hành động, thời gian, bối cảnh, âm thanh tồn tại trong từng phân cảnh. 

Độ dài của một kịch bản phụ thuộc vào nội dung câu chuyện. Nếu biên kịch xây dựng kịch bản với nhiều tình tiết chồng chéo với sự tham gia của nhiều nhân vật, và thời gian dàn trải, kịch bản đó sẽ khá dài. Đồng nghĩa với việc khi được dựng thành phim, bộ phim đó có thể có nhiều tập hoặc thậm chí nhiều phần. 

Kịch bản mà biên kịch viết có thể không phải là bản cuối cùng. Khi nhận được sự chú ý của nhà sản xuất và đạo diễn, kịch bản có thể được sửa đổi để trở nên hợp lý, dễ dàng dựng thành phim hơn. 

Kịch bản cũng có thể thay đổi ngay trong quá trình quay phim khi mà đoàn làm phim gặp một sự cố nào đó như thay đổi diễn viên. Ý kiến của khán giả cũng có thể đóng góp vào sự thay đổi của kịch bản. Trường hợp này thường xảy ra với kịch bản của những bộ phim mà quá trình quay và phát sóng song song với nhau. 

Công việc của nhà biên kịch là gì? 

Nếu bạn nghĩ công việc của biên kịch chỉ là ngồi nhà và viết kịch bản thì không phải rồi. Họ còn có vai trò nhiều hơn thế. Cụ thể, nhà biên kịch có nhiệm vụ gì? 

• Sáng tác ra câu chuyện với bối cảnh, nhân vật, và cốt truyện hợp lý, khả thi (có thể dựng thành phim) 
• Chỉnh sửa kịch bản theo yêu cầu, góp ý từ đạo diễn, nhà sản xuất sao cho kịch bản trở nên khả thi nhất, hợp lý nhất. 
• Phối hợp với đạo diễn và diễn viên trong quá trình quay phim để giúp diễn viên hoàn thiện cảnh quay. 

Biên kịch là cộng sự đắc lực của các nhà sản xuất và đạo diễn trong việc tạo ra các chương trình giải trí, các bộ phim thú vị, thu hút người xem. 

Công việc biên kịch khá tự do, không bị gò ép về thời gian, trừ khi có sự ấn định thời gian rõ ràng từ biên kịch và đơn vị sản xuất. 

Nhà biên kịch có thể mất vài tháng thậm chí vài năm để hoàn thành một kịch bản. Và thời gian để kịch bản được chú ý và chấp nhận từ nhà sản xuất cũng có thể kéo dài hàng tháng/năm trời. Tuy vậy điều này rất khó nói trước được vì nó phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng của kịch bản. Một kịch bản xuất sắc đương nhiên sẽ được săn đón và nhanh chóng được làm phim. 

Đọc thêm: Biên Tập Viên Là Gì? Giải Mã Nghề Biên Tập

Những tố chất cần có để trở thành biên kịch

Liệu chỉ viết tốt không thôi có đủ để theo đuổi nghề biên kịch? Câu trả lời là “không”. Bên cạnh khả năng viết lách tốt, bạn cần thêm một vài tố chất kỹ năng quan trọng nữa để trở thành một nhà biên kịch giỏi. 

Sau đây là những tố chất hay yêu cầu không thể thiếu đối với biên kịch. 

Kỹ năng viết

Yếu tố tiên quyết chính là khả năng viết lách. Về cơ bản, một nhà biên kịch không khác một nhà văn. Thực tế, có rất nhiều nhà văn hay tiểu thuyết gia tham gia vào viết kịch bản phim khi tác phẩm của họ được chuyển thể thành phim. 

Một ví dụ điển hình là nhà văn J.K Rowling. Từ bộ truyện nổi tiếng Harry Potter của mình, bà đã bắt đầu viết kịch bản cho một loạt phim mới về Fantastic Beasts.

Viết kịch bản sẽ khác với viết tiểu thuyết. Viết kịch bản phim cũng sẽ khác với kịch bản chương trình tạp kỹ hay quảng cáo. Do đó, kỹ năng viết tốt ở đây bao gồm cả việc hiểu rõ từng loại kịch bản và cách viết chuẩn mực của từng loại. 

Khả năng sử dụng ngôn từ linh hoạt có thể được học hỏi và trau dồi, nhưng đôi khi một chút năng khiếu thiên bẩm có thể khiến kịch bản trở nên đặc biệt và độc đáo. Đây là một trong những yếu tố làm nên phong cách riêng của biên kịch. Vì lẽ đó, nếu là một tín đồ của phim ảnh, bạn có thể dễ dàng đoán được một bộ phim được chắp bút bởi biên kịch nào.  

Khả năng sáng tạo vô tận

Liên tục tạo ra những câu truyện hấp dẫn và có tiềm nằng trở thành những bộ phim hay chương trình thu hút người xem là điều mà biên kịch nào cũng cần làm và muốn làm. 

Chính vì vậy biên kịch cần có khả năng sáng tạo không ngừng. Chất liệu đời sống và trí tưởng tượng phong phú chính là vũ khí giúp biên kịch khai phá sự sáng tạo trong bản thân và tạo nên những kịch bản có giá trị. 

Nếu không có sự sáng tạo, biên kịch rất dễ đi theo lối mòn, biên kịch bản của họ thành những trang giấy nhàm chán, không tạo ra hiệu ứng khán giả. Một lưu ý là đừng nhầm lẫn việc “đi theo lối mòn” với “tạo ra phong cách riêng”. 

Mỗi kịch bản sẽ có những điểm nhấn khẳng định phong cách của biên kịch. Tuy nhiên nếu nội dung quá nhàm chán, cũ rích, không có điểm mới thú vị, phong cách của biên kịch cũng không thể cứu vớt được kịch bản đó. 

Kỷ luật và quản lý thời gian tốt

Biên kịch phải mất rất nhiều thời gian ngồi xuống và viết kịch bản. Một kịch bản được hoàn thiện không phải trong ngày một ngày hai. Biên kịch sẽ mất rất nhiều thời gian để viết, đọc lại, và chỉnh sửa. Nhiều khi viết xong một chương rồi nhưng thấy có gì đó không ổn hay nghĩ ra một chi tiết mới đặc sắc hơn, việc xoá đi viết lại là chuyện bình thường. 

Hơn thế, trước và trong quá trình viết kịch bản, biên kịch cần phải nghiên cứu tài liệu về bối cảnh, nhân vật, hay sự kiện có thật liên quan để đem vào kịch bản một cách chính xác và chân thực nhất. 

Tóm lại là viết kịch bản là một công việc tốn nhiều thời gian, đòi hỏi sự tập trung cao độ, kỹ năng quản lý thời gian tốt và tính kỷ luật bản thân. Nếu chỉ vì bí ý mà dễ dàng nản chí và từ bỏ thì sẽ rất khó để làm biên kịch. 

Ham đọc và ham viết

Như đã đề cập biên kịch phải viết cũng như nghiên cứu rất nhiều để có được những kiến thức thực tế và bản thảo hoàn hảo nhất cho kịch bản. 

Không phải ai cũng có kiên nhẫn để tìm hiểu một sự kiện lịch sử diễn ra cách đây hàng trăm năm để lấy chất liệu cho vào kịch bản. Do đó “ham đọc hay ham viết” không chỉ còn là sơ thích mà còn là sự cam kết đối với một nhà biên kịch.

Đam mê mới nghề

Đam mê nghề nghiệp vẫn còn là một thứ gì đó khá mơ hồ. Có rất nhiều người không hẳn vì đam mê mà làm việc nhưng họ vẫn hài lòng với công việc của mình. Tuy nhiên, nếu muốn theo đuổi nghề biên kịch, bạn cần thực sự có đam mê với nó. 

Kịch bản của bạn sẽ có thể bị từ chối hết lần này đến lần khác, hoặc mất rất lâu mới có thể được dựng thành phim. Trường hợp khi đã được dựng phim, kịch bản của bạn có thể sẽ nhận về nhiều ý kiến trái chiều từ khán giả. 

Do vậy, nếu không có đam mê để theo đuổi đến cùng, một biên kịch có thể bỏ nghề bất cứ lúc nào. 

Học ngành gì, ở đâu để làm biên kịch?

Phim ảnh Việt Nam đang phát triển nhanh chóng tạo điều kiện cho những bạn có đam mê với nghề biên kịch được học hỏi và phát triển tương lai với ngành này. 

Hiện nay, bạn có thể lựa chọn trường Đại học sân khấu điện ảnh Hà Nội – nơi đào tạo ngành Biên kịch chính quy. Ngoài ra, bạn cũng có thể theo học các khoá đào tạo biên kịch từ các trung tâm và được giảng dạy bởi các giáo viên, người có tiếng trong ngành. 

Một số trung tâm tiêu biểu là: 

• Trung tâm hỗ trợ và phát triển tài năng điện ảnh TDP 
• Trung tâm điện ảnh ABV 
• Trung tâm Tư vấn và đào tạo báo chí – truyền thông 
• Trung tâm biểu diễn nghệ thuật Thăng Long

Lương của biên kịch có cao không? 

Có khá nhiều vị trí công việc khác nhau mà biên kịch có thể đảm nhận như biên kịch phim truyền hình/điện ảnh, biên kịch chương trình giải trí/quảng cáo, hay biên kịch làm việc tại các nhà sản xuất. Mức lương cơ bản mà họ có thể nhận được dao động từ 10 – 20 triệu VNĐ/tháng, tuỳ theo năng lực và công ty. 

Lương của biên kịch cũng có thể tuỳ thuộc vào nhuận bút mà họ nhận được từ mỗi kịch bản. Mỗi kịch bản được nhà sản xuất trả giá có thể từ 5 – 20 triệu/1 kịch bản, hoặc có thể cao hơn tuỳ thuộc vào loại và giá trị của kịch bản. 

Đọc thêm: Đóng Cameo là gì? Vai trò của Cameo trong điện ảnh

Kết luận

Ngành công nghiệp điện ảnh và giải trí của Việt Nam đang ngày càng phát triển và mở rộng. Đây là cơ hội tốt cho những bạn trẻ đam mê nghề biên kịch có thể dấn thân theo đuổi. Nếu có đam mê và không ngừng sáng tạo, hãy cứ thử trở thành biên kịch bạn nhé.

Bài viết này đã mang đến cái nhìn chi tiết nhất về nghề biên kịch là gì. Đừng quên theo dõi Glints blog để cập nhật nhiều thông tin hữu ích được đăng tải hàng ngày nhé.