Đa Cấp Là Gì? Cảnh Giác Với Nhiều Hình Thức Đa Cấp Lừa Đảo 

Ngày đăng: 01/09/2023 | No Comments

Ngày cập nhật: 05/09/2023

Đa cấp là một hình thức kinh doanh tương đối hiệu quả nếu được thực hiện một cách hợp pháp. Tuy nhiên, tại Việt Nam, đa cấp là một thuật ngữ mang nhiều hàm ý tiêu cực. Vậy đa cấp là gì? Bài viết này sẽ đi sâu vào các yếu tố cơ bản đằng sau sự gia tăng các hình thức đa cấp lừa đảo, các chiến thuật thao túng cảm xúc và sự lôi kéo làm giàu nhanh chóng. Ngoài ra, Glints còn cung cấp các tips hữu ích để giúp bạn tránh khỏi các hành vi lừa đảo tiềm ẩn và đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

1. Đa cấp là gì?

Đầu tiên, đa cấp là gì? Đa cấp là một mô hình kinh doanh với cách tiếp cận độc đáo trong bán hàng và tuyển dụng. Không giống như các doanh nghiệp truyền thống chỉ dựa vào lực lượng bán hàng tập trung, đa cấp phụ thuộc vào các đại lý bán hàng cá nhân, những người không chỉ bán sản phẩm mà còn tuyển dụng những người khác tham gia mạng lưới bán hàng của họ. 

Về cơ bản, mỗi đại lý sẽ trở thành một doanh nhân nhỏ điều hành hoạt động kinh doanh bán hàng của riêng mình. Trong thiết lập này, bạn kiếm tiền thông qua doanh số bán hàng trực tiếp cũng như phần trăm doanh số bán hàng được thực hiện bởi những người bạn đã tuyển dụng, thường được gọi là ‘tuyến dưới’ của bạn.

2. Sự phổ biến và mối lo ngại về đa cấp ngày càng tăng

Mô hình đa cấp đã tồn tại trong nhiều thập kỷ nhưng đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về mức độ phổ biến trong thời đại kỹ thuật số. Các nền tảng truyền thông xã hội đã giúp các đại lý giới thiệu sản phẩm và tuyển dụng thành viên mới dễ dàng hơn bao giờ hết. 

Tuy nhiên, sự phổ biến ngày càng tăng của các doanh nghiệp đa cấp đã làm tăng sự cảnh giác đối với hình thức kinh doanh này, phần lớn là do sự xuất hiện của các trò gian lận ngụy trang thành các cơ hội đa cấp hợp pháp.

Đọc thêm: Marketplace Là Gì? Hình Thức Kinh Doanh Không Nên Bỏ Qua

3. Nền tảng của đa cấp (Marketing đa cấp)

3.1 Định nghĩa và cơ bản

Tiếp thị đa cấp là một mô hình kinh doanh xoay quanh mạng lưới phi tập trung của các đại lý bán hàng hoặc nhà quảng bá. Trong đa cấp, lực lượng bán hàng không chỉ được trả thù lao cho sản phẩm họ bán mà còn cho các đại lý mới mà họ tuyển dụng vào kinh doanh. 

Do đó, mô hình nhấn mạnh hai hoạt động cốt lõi: bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng và tuyển dụng đại lý mới. Cách tiếp cận theo hai hướng này cho phép các cá nhân tạo thu nhập thông qua nhiều luồng, bao gồm bán hàng trực tiếp, hoa hồng và tiền thưởng từ công ty cũng như doanh số bán hàng của tuyến dưới.

3.2 Cấu trúc của mạng lưới đa cấp

Mạng đa cấp có cấu trúc giống như kim tự tháp, nhưng điều cần thiết là phải phân biệt mạng này với các sơ đồ kim tự tháp lừa đảo mà nhiều người gọi là Ponzi. Một mạng lưới đa cấp hợp pháp có nhiều cấp đại lý, mỗi cấp có thể tuyển dụng thêm đại lý cho riêng mình. Điều này tạo ra một mạng lưới phân cấp nơi các đại lý kiếm được hoa hồng dựa trên cấp độ của họ và cấp độ của những người được tuyển dụng trong cơ cấu. 

Ở trên cùng thường là chính công ty hoặc các đại lý bán hàng ban đầu, và bên dưới là nhiều lớp đại lý được tuyển dụng, thường được gọi là ‘tuyến dưới’. Tuyến dưới này có thể mở rộng vô hạn, về mặt lý thuyết, cho phép tiềm năng thu nhập lý tưởng. Tuy nhiên, trách nhiệm của mỗi đại lý là duy trì sự cân bằng giữa bán hàng và tuyển dụng để đảm bảo thu nhập và tăng trưởng bền vững.

Đọc thêm: Network Marketing – Cách Thức Hoạt Động Và Ví Dụ Cụ Thể

3.3 Các sản phẩm và dịch vụ liên quan

Một trong những đặc điểm nổi bật của các hình thức đa cấp hợp pháp là sự hiện diện của các sản phẩm hoặc dịch vụ chính hãng, được phép lưu thông trên thị trường. Những sản phẩm này có thể bao gồm từ các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và thể chất, như thực phẩm bổ sung, đến hàng gia dụng, sản phẩm làm đẹp và thậm chí cả giải pháp công nghệ. 

Ý tưởng chung là các đại lý có thể bán hàng hợp pháp cho những người tiêu dùng thực sự quan tâm đến sản phẩm, thay vì chỉ tập trung vào việc tuyển dụng. Việc tập trung vào doanh số bán hàng thực tế và sự hài lòng của khách hàng giúp phân biệt đa cấp hợp pháp với lừa đảo, thường thiếu sản phẩm thực và chỉ dựa vào việc tuyển dụng đại lý mới để tạo thu nhập.

4. Đa cấp có thực sự là bất hợp pháp?

Một trong những câu hỏi thường gặp nhất về đa cấp là liệu nó có hợp pháp hay không. Câu trả lời mà Glints có thể đưa ra chính là không phải tất cả đa cấp đều bất hợp pháp, mặc dù hầu hết các công ty đa cấp mà bạn từng nghe có danh tiếng không thực sự tốt:

4.1 Phân biệt công ty đa cấp hợp pháp và bất hợp pháp

Ranh giới giữa đa cấp hợp pháp và mô hình kim tự tháp Ponzi rất mờ nhạt, nhưng vẫn tồn tại những điểm khác biệt chính. Đa cấp hợp pháp có mô hình kinh doanh minh bạch và được xác định rõ ràng, tập trung vào việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ thực tế. 

Ngược lại, mô hình kim tự tháp Ponzi thường thiếu sản phẩm chính hãng và chủ yếu kiếm tiền từ phí tuyển dụng. Các đa cấp hợp pháp tiết lộ tất cả thông tin, chẳng hạn như kế hoạch trả thưởng và báo cáo tài chính, đồng thời tuân theo các thông lệ tốt nhất trong ngành.

4.2 Dấu hiệu đa cấp hợp pháp

Vì vậy, làm thế nào để bạn biết bạn đang giao dịch với một công ty đa cấp hợp pháp? Dưới đây là một vài dấu hiệu phổ biến:

• Sự hiện diện của một sản phẩm hoặc dịch vụ thực tế, hợp pháp và được phép lưu thông trên thị trường
• Kế hoạch thưởng doanh số minh bạch và dễ hiểu
• Chính sách cho phép đổi trả sản phẩm
• Thu nhập chủ yếu đến từ việc bán sản phẩm chứ không phải từ tuyển dụng
• Đánh giá thuận lợi từ các đại lý hiện tại và trước đây

Những chỉ số này cho thấy công ty chú trọng đến doanh số bán hàng thực tế và sự hài lòng của khách hàng thay vì chỉ tập trung vào tuyển dụng.

4.3 Nhận diện đa cấp lừa đảo

Thật không may, chúng ta lại thường bắt gặp các hình thức đa cấp biến tướng. Dưới đây là một số dấu hiệu của các hình thức đa cấp lừa đảo:

• Kế hoạch kinh doanh mơ hồ, không rõ ràng
• Bắt buộc phải đầu tư số tiền lớn mới được tham gia
• Tập trung vào tuyển dụng hơn là bán hàng
• Không có khả năng cung cấp bằng chứng cụ thể về hiệu quả của sản phẩm hoặc nhu cầu thị trường
• Cam kết lợi nhuận cao, đảm bảo trong thời gian ngắn

4.4 Những Red Flag cần chú ý

Ngoài những dấu hiệu lừa đảo rõ ràng, còn có những dấu hiệu cảnh báo khác bạn cần lưu ý. Nếu một công ty hứa hẹn lợi nhuận cao mà không cần nỗ lực nhiều thì đó là Red Flag đáng lo ngại. Các dấu hiệu cảnh báo khác bao gồm chiến thuật tuyển dụng áp lực cao, không có lịch sử công ty hoặc hồ sơ lãnh đạo và không chịu trả lời các câu hỏi về dự báo tài chính hoặc hiệu quả sản phẩm.

Đọc thêm: Affiliate Là Gì? Khái Niệm Và Cách Thức Triển Khai Affiliate Marketing

5. Tại sao đa cấp lừa đảo ngày càng nở rộ?

5.1 Thao túng cảm xúc

Một trong những động lực chính đằng sau số vụ lừa đảo đa cấp ngày càng tăng là việc thao túng cảm xúc một cách khéo léo. Những trò lừa đảo này thường sử dụng các kỹ thuật tâm lý để tạo ra cảm giác cần thiết khẩn cấp hoặc FOMO (Sợ bỏ lỡ). 

Thông qua những lời chứng thực, sự cường điệu và các chiến thuật gây áp lực cao, họ tạo ra ảo tưởng về tính hợp pháp và tiềm năng thu được lợi nhuận khổng lồ, khiến các cá nhân nổi lòng tham. Thao túng cảm xúc không chỉ thu hút sự chú ý mà còn làm suy yếu khả năng đưa ra quyết định hợp lý, logic, khiến nhiều người đầu tư vào các vụ lừa đảo mà không có sự xem xét kỹ lưỡng.

5.2 Lời hứa kiếm tiền nhanh chóng

Một yếu tố khác góp phần vào sự gia tăng của các vụ đa cấp lừa đảo chính là sức hấp dẫn của việc kiếm tiền nhanh chóng với nỗ lực tối thiểu. Đặc biệt trong thời kỳ kinh tế suy thoái, những lời hứa hẹn kiếm tiền nhanh chóng có thể cực kỳ hấp dẫn. 

Các công ty đa cấp lừa đảo khai thác lỗ hổng này bằng cách tiếp thị bản thân như những con đường làm giàu nhanh chóng, thường thể hiện lối sống xa hoa nhờ vào các kế hoạch của chúng. Những lời hứa hão huyền này lôi kéo nhiều người vào những trò lừa đảo một cách hiệu quả, thuyết phục rằng tự do tài chính chỉ cách họ một bước đăng ký vào mạng lưới đa cấp biến tướng này.

6. Tips bảo vệ bản thân và phòng tránh đa cấp lừa đảo, biến tướng

6.1 Giáo dục bản thân

Kiến thức là sức mạnh. Để tránh “tiền mất, tật mang”, hãy dành thời gian để nghiên cứu hình thức đa cấp mà bạn đang cân nhắc tham gia. Tìm kiếm các đánh giá, lời chứng thực và bất kỳ báo cáo nào về các hoạt động của công ty. 

Hãy trang bị cho mình kiến thức về cách thức hoạt động của đa cấp, các hoạt động kinh doanh hợp pháp trông như thế nào và những dấu hiệu cảnh báo lừa đảo là gì. Bạn càng biết nhiều, bạn càng ít có khả năng trở thành nạn nhân của một âm mưu lừa đảo nào đó.

6.2 Kiểm tra thực tế

Trước khi bạn đầu tư thời gian và tiền bạc, hãy thực hiện một số kiểm tra thực tế. Công ty có minh bạch về mô hình kinh doanh và công bố thu nhập không? Các sản phẩm hoặc dịch vụ có chính hãng và được phép lưu thông trên thị trường hay chúng chỉ đơn thuần là bình phong để tuyển dụng? Phân tích thu nhập tiềm năng của bạn một cách thực tế, xem xét cả thời gian và tiền đầu tư cần thiết. Những đánh giá thực tế này có thể giúp bạn phân biệt giữa cơ hội thực sự và lừa đảo.

6.3 Tìm kiếm lời khuyên pháp lý

Khi nghi ngờ, hãy tham khảo ý kiến ​​một chuyên gia. Các cố vấn pháp lý có chuyên môn về luật kinh doanh và tiêu dùng có thể giúp bạn hiểu các điều khoản và điều kiện, kế hoạch bồi thường và bất kỳ nghĩa vụ hợp đồng nào khác. Họ có thể phát hiện những dấu hiệu lừa đảo mà bạn có thể bỏ lỡ và đưa ra hướng dẫn về việc liệu cơ hội này có đáng theo đuổi hay có khả năng là lừa đảo hay không.

Bằng cách luôn cảnh giác, có đầy đủ thông tin và hoài nghi với mọi cơ hội “béo bở”, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo đa cấp. Hãy luôn nhớ rằng: nếu điều gì đó nghe có vẻ quá tốt đến mức khó tin thì có lẽ nó đúng là như vậy.

Kết luận

Vậy là Glints đã cùng bạn tìm hiểu đa cấp là gì và những dấu hiệu phổ biến của đa cấp biến tướng. Sự xuất hiện ngày càng tăng của các vụ lừa đảo đa cấp—được thúc đẩy bởi khả năng thao túng cảm xúc và hứa hẹn làm giàu nhanh chóng—nhấn mạnh sự cần thiết trong việc nhanh nhạy nắm bắt thông tin. 

Bằng cách hiểu các dấu hiệu lừa đảo, phân biệt giữa các cơ hội hợp pháp và bất hợp pháp cũng như tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia khi cần thiết, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ trở thành nạn nhân của một kế hoạch lừa đảo.